بگذاریم کودکانمان، کودک بمانند و کودکی کنند

پیامد اقدامات مربی

با انجام اقداماتی که در بخش گذشته بیان شد، انتظار داشتم تا بتوانم پیامد های قابل قبولی را فراتر از روال عادی کلاس دریافت کنم و بتوانم شاهد رشد خلاقیت او باشم. در ادامه این بخش برخی از پیامدهای ناشی از اقدامات انجام شده در طول دوره، ارائه شده است.

1. روز اسباب بازی

در این روز کودکان اجازه داشتند متناسب با قواعد مجموعه سلاله، یک اسباب بازی با خود بیاورند. کودک مورد نظر تا پیش از این یا آوردن اسباب بازی را جدی نمیگرفت و یا اگر هم اسباب بازی با خود می آورد مورد توجه هم گروهی هایش نبود. این بار با شناسایی درست علاقمندی های هم گروهی ها و تطبیق آن با اسباب بازی هایش و آوردن عروسک اسب تک شاخ، مورد توجه زیاد و پذیرش هم گروهی هایش قرار گرفت.

2. حس امنیت در اردو

این اردو ها با هدف یادگیری خارج از محیط سلاله برنامه برگزار میشد. کودک مورد نظر تا پیش از این یا با ابراز نارضایتی، خواستار تمام شدن و بازگشت از اردو می شد و یا با گوشه گیری، از انجام هر فعالیتی خود داری میکرد. در دو اردو پایانی ضمن همراهی با سایر کودکان و انجام همه برنامه ها و پرسشگری درباره برنامه های بعدی ، درنهایت با بیان اینکه در این اردو ها بسیار به او خوش گذشته است، از زحمات مربیان تشکر کرد.

3. رهبری گروه برای دویدن

در بعضی از کلاس ها مطابق با قواعد مجموعه سلاله، بازی آزاد داشتیم. همانظور که بیان شد کودک مورد نظر تا پیش از این قصد سلطه طلبی داشت. در این کلاس ها او با مطرح کردن پیشنهاد خود برای اعضای گروه، آنها را به انجام جمعی بازی دعوت میکرد که در اغلب موارد با استقبال همه گروه روبرو میشد.

انطباق تجربه با نظریه ها

وقتی قرار است که بر اساس یک الگو فعالیتی شروع شود، لازم است که از ابتدا تا انتهای الگو را پیش برد و آن را کامل کرد؛ نمیتوان بخشی از الگو را نادیده گرفت یا به آن بی توجه بود. بلکه ضروری ست که کل روند را دنبال نمود. الگوی مورد بررسی در این مقاله بر پایه انتقال تجربه مربی به سایر همکاران طرح ریزی شده است. لذا بررسی انطباق این الگو با نظریه های روانشناسی موجود در این موضوع بسیار پر اهمیت خواهد بود. در این بخش به مررو برخی از این نظریه ها خواهیم پرداخت.

گردون آلپورت[۱] معتقد است هر فرد سالم در مسیر رشد و بالندگی خود لازم است که تصویر درست، مناسب و اصولی از خویشتن داشته باشد. این شناخت هر چقدر با توجه به ارزش های زندگی، هم نواتر باشد به همان میزان فرد با سلامت بیشتری می تواند با زندگی خود و دیگران ارتباط بر قرار کند. وظیفه مربی کودک این است که به کودک یاری دهد تا خویشتن را دقیق بشناسد و خویشتن خود را شکل بدهد. از دیدگاه آلپورت خویشتن، شناخت و احساسی است که هر فرد نسبت به خود دارد. بدون شک این خویشتن ویژه، اختصاصی و منحصر به فرد است. کودک مورد بررسی در این تجربه ابتدا خویشتن خود را فردی بزرگسال می شناخت و احساس می کرد و با اقدامات انجام شده توسط مربی خویشتن واقعی خود را درک نمود و پیامد های این ادراک، در طول دوره آموزش ملموس بوده است.

ویکتور فرانکل [۲] معتقد است، انسان ها می توانند هر چیز ارزشمندی را از دست بدهند مگر بنیادی ترین اصل زندگی خود را که عبارت است از : آزادی انتخاب. فرانکل از جمله روانشناسانی است که معتقد است انسان در هر لحظه از زندگی خود اگر تصمیم بگیرد که تغییر کند و نگرش خود را نسبت به دنیا و زندگی تغییر دهد، بی شک می تواند از همان لحظه برای تغییر گام بردارد؛ بدین سبب فرانکل پیشنهاد میدهد که باید فرصت هایی  را برای انسان فراهم کرد تا بتواند بیشتر ببیند، بخواند و تجربه کند. از مهم ترین مواردی که می توان به متنوع شدن تجربه های کودک یاری رساند، تقویت خواس پنج گانه است. به عبارت دیگر وظیفه مربی کودک این است که کودک اجازه دهد تا تجربه مستقیم و بدون واسطه با محیط پیرامون خود را گسترش دهد. در این تجربه فرصت لازم برای تصمیم به تغییر برای کودک فراهم شد و در طول دوره، اقدامات مربی به کودک اجازه داد تا مهارت های شنوایی، بینایی، لامسه، بویایی و چشایی خود را بهتر بشناسد و بدین ترتیب در این بستر رشد، آزادانه تصمیم به تغییر بگیرد.

کارل راجرز[۳] به دلیل نوع نگرش به شخصیت انسان موجب شد که شیوه درمانی او نسبت به سایر روان درمانگران قبلی و هم عصر خود متفاوت باشد؛ او معتقد بود فقط خود درمان جو می تواند به درمان خود یاری برساند و درمانگر فقط در نقش یک تسهیل گر است که فرصت هایی برای کسب تجربه های جدید فراهم می کند. همچنین او معتقد بود که فراهم کردن فرصت های گوناگون برای تجربه بی واسطه و مستقیم کودکان با محیط زندگی خود، مهمرترین وظیفه ای است که والدین، معلمان و مربیان کودک در ارتباط با کودک دارند. بنابراین که والدین، معلمان و مربیان کودک نمی توانند به جای کودک فکر می کنند، یا وارد عمل شوند یا به جای او تصمیم بگیرند بلکه این تنها خود کودک است که می تواند در کوران رشد قرار بگیرد. هر چه تجربه های کودک در این مسیر بیشتر و متنوع تر باشد به همان میزان بهتر می تواند خود و دنیای پیرامون خود را کشف کند. در این تجربه مربی با ادراک کامل از وضعیت روحی و روانی کودک، شرایط را برای به دست آوردن تجربه های بیشتر و متنوع فراهم آورد و کودک نیز با کشف دنیای جذاب کودکی، در مسیر رشد قرار گرفت که می توان نتایج آن را در پیامد های حاصل شده، به وضوح مشاهده کرد.

نتیجه گیری

در دنیای امروز که زندگی همه خوانواده ها تحت تاثیر تغییرات مختلف قرار گرفته است، ریسک های متعددی در مسیر تربیت فرزندان به وجود آمده است. از سوی دیگر کودکان لوح سفیدی هستند که با تولد پای به این دنیا می گذارند، اما اتفاقات اطراف او نقشی ماندگار در ضمیر او ایجاد خواهد کرد. کودک در سال های نخست زندگی خود، بیشترین تاثیر را از والدین خود می گیرد و هیچ چیز دیگری با این تاثیر پذیری برابری نمی کند. همچنین در مواجه با کودکانی مشابه با کودک مورد نظر این تجربه می بایست ابتدا مربی با پیشه کردن صبر و مداومت معقول، به جستجوی ریشه های رفتاری کودک بپردازد و با هدف گذاری مناسب، از باقی ماندن کودک در دنیای بزرگسالان جلوگیری نماید. بدیهی ست که نقش آفرینی خانواده کودک در حفظ اثر بخشی این اقدامات برای سال های آتی، بسیار مهم و تعیین کننده خواهد بود.

[۱]  گوردون آلپورت (۱۸۹۷-۱۹۶۷) – استاد دانشگاه هاروارد و ارائه دهنده دیدگاه شخصیت سالم و انسان بالغ

[۲]  ویکتور فرانکل (۱۹۰۵-۱۹۹۱) – استاد دانشگاه هاروارد و ارائه دهنده نظریه لوگو تراپی

[۳]  کارل راجرز (۱۹۰۲-۱۹۸۷) – استاد دانشکاه اوهایو و پدر تحقیقات روان درمانی با رویکرد فرد محور