برای اینکه بتوان فعالیتی را بازی نامید باید دارای پنج ویژگی اساسی باشد؛
اولین ویژگی این است که بازی دارای انگیزه های درونی است هدف آن در خودش نهفته است و تنها به خاطر رضایت حاصل از انجام آن صورت می پذیرد.
دومین ویژگی بازی این است که به صورت آزادانه انتخاب شود، اگر کودکان واردار شوند یا زیر فشار قرار گیرند تا بازی کنند ممکن است هیچگاه به فعالیت تعیین شده به چشم بازی نگاه نکنند.
سومین ویژگی بازی این است که باید خوشایند باشد، کودکان باید از انجام آن بازی لذت ببرند وگرنه نمی توان آن را به عنوان بازی در نظر گرفت.
چهارمین ویژگی بازی واقعیت گریزی است، به این معنی که با عنصر وانمود سازی به معنای برهم ریختن واقعیت برای انطباق با رغبت های بازیکن همراه است این امر به ویژه در بازی های نمادین مصداق دارد. یعنی هنگامی که کودکان مدت زیادی از وقت خود را برای آزمودن نقش جدید صرف می کنند.
ویژگی پنجم بازی این است که کودک باید در بازی شرکت داشته باشد. کودک باید از لحاظ جسمانی و روانی و یا هر دو درگیر بازی باشد، نه اینکه من فعلی آن نسبت به آنچه روی می دهد بی تفاوت باشد.
فواید بازی کردن برای کودکان
۱) تحریک اولیه رشد مغز
بازی می تواند از جهات مختلف به تقویت رشد مغزی در کودکان کمک کند برای نمونه تجربیات ضروری برای زندگی را فراهم می کند و زمینه ساز رشد مغز می شود.
۲) تقویت هوش
یکی دیگر از فواید ای که برای بازی کردن مشخص شده است این است که بازی در دوران کودکی با داشتن هوش بیشتر در سنین بالاتر ارتباط دارد از پژوهش های انجام شده در این زمینه نتایج جالبی به دست آمده است این پژوهش ها نشان دادند که اگر برای نوزادان شرایطی فراهم شود که به صورت منظم بازی کند آنها در سه سالگی بهره هوشی بالاتری خواهند داشت.
۳) شکل گیری تفکر خلاقانه
شاید آشکارترین فایده بازی این است که باعث افزایش خلاقیت در کودکان میشود خلاقیت رابطه بسیار نزدیکی با تفکر واگرا دارد. تفکر واگرا با بررسی راه حل های ممکن همراه هستند و معمولاً ایده پردازی خلاقانه را به دنبال دارد پژوهش‌ها نشان داده‌اند که بازی در شکل گیری تفکر واگرا بسیار موثر است در پژوهشی برای اثبات این تاثیر ۵۲ کودک ۶ تا ۷ ساله به صورت تصادفی انتخاب شدند و به دو گروه تقسیم شدند بچه های گروه اول باید متنی را که روی تخته سیاه نوشته شده بود کپی می کردند و به بچه های گروه دوم نوعی خمیر بازی داده شد سپس از آنها خواسته شد تا یک فعالیت ابتکاری و خلاقانه انجام دهند بررسی فعالیت هایی که این بچه ها انجام دادند این بود که بچه های گروه خمیر بازی به نتایج خلاقانه تری رسیده بودند.
۴) بهبود مهارت های کلامی و ارتباطی
یکی دیگر از نتایج قابل مشاهده پژوهش ها ارتباط بین بازی های دوران کودکی و مهارت های ارتباطی در سنین بالاتر از در پژوهشی که با هدف درک بهتر ارتباط بین مهارتهای ارتباطی و بازی کردن انجام شد پژوهشگران دریافتند که بازی با اسباب بازی ها چه تاثیراتی روی کودک می گذارد در این پژوهش مشخص شد که اگر مادر یک اسباب بازی را نام گذاری کند و در بازی کودک با آن اسباب بازی مشارکت کند بعد از سه ماه فرزند او مهارتهای کلامی بهتری خواهد داشت در یک پژوهش دیگر پژوهشگران رفتار کودکان حاضر در کلاس های ۶۵ مهد کودک را به مدت چهار هفته بررسی کردند همانطور که پیش‌بینی می‌شد همراه بودن این کلاس ها بازی ها به ویژه بازی های نمایشی باعث شده بود تا کودکان عملکرد بهتری در یادگیری مهارت های پیش نیاز خواندن و نوشتن داشته باشند.
۵) ارتقاء مهارت های کنترل عواطف و تنظیم هیجانات
تنظیم هیجانات یک از مهارت های اساسی برای رفتن به مدرسه است کودکانی که این مهارت را کسب کردند آمادگی بیشتری برای حضور در مدرسه دارد آنها برای رسیدن نوبتشان صبور تر هستند در برابر وسوسه سایر بچه‌ها برای گرفتن اشیا مختلف مقاومت بیشتری از خودشان نشان میدهند هیجانات منفی را کنترل میکند و می‌تواند فعالیت‌های چالش برانگیز را ادامه دهند مهارت تنظیم هیجانات نه تنها برای کسب موفقیت های تحصیلی ضروری است بلکه باعث میشود کودک موفقیت های اجتماعی بیشتری را هم کسب کند در مراکز پیش دبستانی کودکانی که عملکرد بهتری در کنترل عواطف از خودشان نشان می دهند با دوستان بیشتری در ارتباط هستند و از نظر اجتماعی توانایی های بیشتری دارند.
۶) رشد همدلی و شایستگی اجتماعی
بازی کردن برای تقویت رشد اجتماعی کودکان بسیار مهم است انجام بازی‌های فعال و بدون ساختار با دیگران مانند والدین خواهر و برادر و همسالان فرصت بسیار خوبی برای پرورش مهارتهای اجتماعی است وقتی در بازی کودکان نقشی را اجرا می کنند یا با همسالان خود مذاکره می‌کنند مهارت های اجتماعی بیشتری را می آموزد همچنین برای کودکان بازی فرصتی برای یادگیری تعاملات اجتماعی است کودکان همکاری با دیگران، پیروی کردن از قوانین، خودکنترلی و نحوه کنار آمدن با دیگران را در بازی‌ها یاد می گیرند.
۷) ارتقاء سطح سلامت جسمی و روانی
در بخش های قبلی اشاره کردیم که بازی باعث تقویت مهارت تنظیم هیجانات میشود این مهارت نقش اساسی در تاب آوری و سلامت روانی کودک دارد از طرفی دیگر بازی هایی که شامل فعالیت های بدنی می شوند مهارت های حرکتی قدرت و استقامت را تقویت میکند و در ارتقاء سطح سلامت جسمانی کودک تاثیر دارند.
۸) کسب تجربیات مفید در زندگی
بازی کردن به کودکان کمک میکند مهارت حل مشکلات را یاد بگیرد وقتی کودکان در بازی های نمایشی از بزرگترها تقلید میکند با چالش‌های زندگی بهتر آشنا می شوند همچنین آنها در بازی ها فرصتی پیدا میکند تا با مشکلات مواجه شوند و آنها را حل کنند در واقع بازی ها فرصت‌های امنی برای کودکان هستند تا بتوانند در آن ها مهارت ها و نقش های اجتماعی لازم را تمرین کنند زمانی که کودکان در بازی ها نقش های مختلف را می پذیرند با دیدگاه های مختلف آشنا میشود و این آشنایی ذهنی به تقویت تفکر انتزاعی در آنها کمک میکند.
۹) نحوه برقراری رابطه بهتر و محکم تر با والدین مربیان و همسالان
والدینی که با فرزندان خود بازی می کنند رابطه بهتر و محکم تری با آنها برقرار میکند حتی یک بازی ساده مانند دالی موشه می‌تواند به یک فرصت خوب برای برقراری رابطه ویژه بین کودکان و والدین تبدیل شود اینگونه لحظات جز تجربه های مثبت کودکان هستند تجربیاتی که به رشد ذهنی کودکان کمک می کنند این آخرین فایده ای است که برای بازی به آن اشاره می‌کنیم اما اهمیت آن اگر بیشتر از موارد قبل نباشد کمتر هم نیست لحظات شاد همراه با بازی ارزشمندترین هدایایی هستند که می توانیم به کودکانمان اهدا کنیم.
بدون دیدگاه